JALGI HADI PLAZARA

paula claver

ibon arrazola oñate

Diego iñigez

pedro flores

ainhoa martin

Euskal hiztunak Araban (Diego Iñiguez de Heredia)

Euskararen egoera Ar-ban, Euskadikoarekin kon-paratuta

1980.tik aurrera euskaldunen kopurua igo da Euskadin, hala ere, kopuruak ez dira berdinak izango probintzia guztietan. Euskaldun gehien duen lurraldea Gipuzkoa da, eta gutxien duena, Araba. Euskaldun guztien % 49,1 Gipuzkoan bizi da, %23,0 Bizkaian eta % 14,2a Araban. Beraz, argi geratzen da gutxien euskaraz hitz egiten den lurralde historikoa Araba dela.

Euskal hiztunen proportzioa, erdaldun hutsen aldean.

Gehitzen edo txikitzen ari da hiztunen kopurua ?

Araban gero eta euskaldun gehiago daude, nahiz eta Bizkaia edo Gipuzkoaren erritmora ez joan.

1987. urtean Arabako biztanleriaren %3,89a euskaraz hitz egiten zuen, 2001. urtean, %16,2a eta 2006ko datuen arabera, Arabako %14 elebiduna da eta %20 elebidun hartzailea. Datu garrantzitsuenetariko bezala esan dezakegu, Arabako hiriburuan aurre pausu hau nabaria izan dela. Gasteizen duela 20 urte eta gaur egun dauden euskaldun kopurua igo delako, %3,39tik %14,88ra hain zuzen ere.

Euskararen kale erabilera

EUSKARAREN KALE-ERABILERA 1989-2006 (%tan)
URTEA	Araba	Gasteiz	Euskal Herria
1989	3,9	2,0	10,8
1993	3,9	2,5	12,0
1997	3,8	2,9	13,0
2001	3,3	2,8	13,5
2006	4,7	4,0	14,2

Euskararen historia(Paula Claver)

Euskararen lurraldea

Euskararen mapa ez da izan beti guk ezagutzen dugun bezala, gaur egungoko lurraldea baino askoz handiagoa zen. Orain dela bost mila urte inguru, orain hitz egiten diren lekutaz aparte, Errioxan, Burgoseko parte bat eta Bureba.

euskaraz hitz egiten diren lekuak

Hizkuntzaren jatorria

Hizkuntz honen jatorriari buruzko teoria asko daude baina ez dakigu egia diren: batzuek diote hizkuntz indoerupear aurrekoa dela, beste batzuek iberiar penintsulan hitz egiten zen hizkuntzen aztarna bakarra dela, afrikar hizkuntzetik datorrela, etb. Dena den euskara da iberiar penintsulako indoeuropear ez den hizkuntza bakarra, eta europako gutxiengo batek.

Aurkitu ziren leenengo hitza “emakumea izan zen”

Noiz agertu zen

Ez dakigu zehazki noiz sortu zen baina bost mila urte inguru daukala uste da. Hala eta guztiz ere, euskararen lehenengo idatzizko aztarnak erromatarrak euskal herrira etorri ziren garaikoak dira, Errioxan aurkitutako estela batean “andere” hitzarekin.

Euskera hitz egiten diren lekuak (Ibon Arrazola-Oñate)

Non hitz egiten da ?

Gaur egun euskera 2842000 hiztun ditu banatuta Euskadin, Nafarroan eta Iparraldean zehar eta leku guzti horren multzoari Euskal Herria deitzen zaio.

Hiztunen banaketa

Euskadin euskararen 2089995 hiztun daude guztira, Nafarroan euskararen 515989 hiztun eta Iparralden euskararen 236963 hiztun daude

Ehunekoak

Euskadin % 24,58 a euskaraz hitz egiten du Nafarroan % 10,15 a hitz egiten du eta Iparralden %33,20 hitz egiten du euskaraz hori esan nahi du Iparralde dela euskara geihen hitz egiten den lekua dela Euskadiz eta Nafarroaz jarraituta.

Ama hizkuntza

Euskadin: biztanleen %20,4 euskara da haien ama hizkuntza %4 biak eta %73,9 bakarrik gaztelania.

Nafarroan: biztanleen % 10,15 euskara da haien ama hizkuntza %5,28 biak eta % 84,58 bakarrik gaztelania.

Iparralden: biztanleen %33,20 euskara da haien ama hizkuntza % 22,80 biak eta % 44 bakarrik gaztelania.

Euskara geihen eta gutzien hitz egiten diren lekuak

Geihen: Goierri, Debaren goialdea, Arratia Nerbiosia, Deba Baxua eta Busturiaren komarka.

Gutzien: Ayala, Añana, Errioxa, Acabado Lautada, Acabado mendiak, Bilbo handia.

Euskera kanporatzearen zergatia ( Pedro Flores )

Euskera kanporatzea, arabako jendea nahi du hori independentziarekin batera, baina, zergatik nahi dugu Euskara kanporatzea ?

Euskara hizkuntz polit bat da, eta ehunka eta ehunka urte iraundu du , erromaterren garaietan ere, nahiz eta latina Europa osoan egoteaz gain, ez da galdu, aldatu bai, baina oraindik ez da galdu euskera.

Hizkuntz hau oso zaharra da, ez dakigu zein zaharra den, baina erromatarrek penintsulara etrorri baino lehenago, euskara hitzegiten zen.

Ez da posible bakarrik Araban hitzegitea, hitzegin behar da Espainiako beste leku batzuetan, beste hizkuntz asko ez dira onaino ailegatu, baina euskara bai. Zergatik ez kanporatzea ?

JUAN MARTINEN TESIA EUSKARARI BURUZ

Noiz hasi zen euskaraz aritzen?

Berak 40.hamarkadan bere lagunen artean euskaraz hitzegiten zuen naiz eta berain ikasketak gastelaniaz egin .Familiarekin eta kalean bete zebila euskaraz hitzegiten zuen

euskeraz.

Lantegian ere euskara hitzegiten zuen ?

Lantegietan bera baino pertsonak zaharragoak zeuden orduan bera hitz deigarri batzuk

ikasten zuen bera errepikatzeko. Bera hazi zenean lantegian Euskantzaindia martxa

hasi zen

``Eusko gogoarekin idazleekin zenituen harremanak ?

Bai, baina lehenengo hasi nintzen Anaitasunean idazten. Izan ere, Anaitasunean negoen idazten bitartean ere nengoen hasi zen Euzko Gogoan hasi zen idazten. Bere laguna Jon Etxaide berari lagundu zion. Hori dela eta gazteak nahiado dute liburu bat gazteleraz euslkararaz baino bere iritziz .

Zenbat denbora kostatu zitzaizun euskara batuerara moldatzea?

Berari euskaltzaindia egitea 57an egin zioten ugarle eta 61an numerokoa . Ararantzatzun gauza asko ikasi zuen , bera euskara batua asko erabiltzen zuen Gipuzkoan . Gero Umandin gramatika asko ikasi zuen

BARRIA

 BARRIA ECO-SCHOOL


 Ailegatu ginenean barriara ,bakarrik pentsatzen nuen gauza bat : Zer egingo dugu ? Nork edo norktzuk izango ziren geure irakasleak ? Nire lehengo aldiz zen barrian , eta kuriositate asko nuen , baina hoberena zen gauean , denok abesten eta barre egiten , oso polita izan zen .

Lehengo , esnatu behar ginen , noski , baina 4-5 ordu egin baduzu lo , zaila da , baina gosaldu egin behar genuen , eta hori indarra eman zigun . Beste eguneetan errazagoa zen , baina esaten dutenez , lehengo eguna zaila da . Batzuek esnatzen ziren beraien modutara : 10 minutu barru , edo lagunekin hitz-egiten ... , beste 3 egunetan , monotomoa zen , beti berdina ... eta ez zitazidan gustatu .


Arratsaldea ia berdina zen , baina jokuekin edo gure ikuspuntua ematen , gogoratzen dut , egun batean argazki-kamera batzuk eman zigutela eta gauza konkretu batzuei argazki bat atera beharko genuen. Joan ginen mendira ere , polita izan zen , eta plastikoak edo horretako gauzak hartu behar genituen , eta hostoak edo haziak bildu behar genituen , 
puntuak lortzeko .


Azkenik , gaua etortzen da , afaldu eta gero ohera , edo abestera , eta jaten edo asko hitz-egiten baduzu , korridorera botatzen dizute , ere Ohianeren urtebetetzea zen ostegunean , eta denok zorionak eman genizkion , oso ondo pasatu ginen barrian , espero dut errepikatzea bidai hau .

ABERATSAK

  ABERATSAK

 Gaur egun pertsona mota asko daude : Pertsona pobreak , pertsona aberatsak ... , baina XXI.mendean gaude , ez dugu ezer ikasi gure akats zaharrehetatik ? 


Ez nago aberatsen kontran , baina ez zait iruditzen oso txarra beraien diru pixka bat ez daukateneei ematea , gutxienez . Egia da , aberats batzuk bere dirua ematen dutela ( Bill Gates , adibidez ) GKE-neei , baina egia esanez , nork ematen du 1.000.000 $ ? Gendea kexatzen da beraientzako ez delako ia ezer , baina pertsona gutxi daude ematen dutela diru kantitate hori .

   

 Azkenean , pertsonak gara , eta denok merezi dugu ondo tratatzea , eta ez ikusi nola txarto pasatzen ari diren pertsonak eta ez egin ezer , ez da inporta zer egin dezun , baina guztioi gustatuko litzaiguke laguntzea momentu txar batean . Dirua joaten da , lagunak eta gendearen motibazioa laguntzeko , ez.